Neurodiversiteit en taal
Marianne en ik hebben het er wel eens over: wat vinden we eigenlijk van de labels om neurodivergente breinen te duiden? Waar we op uitkomen is dat we er niet zo van houden (te stereotypisch, niet het hele verhaal, beperkend). Toch ben ik de loop van de tijd er steeds meer van gaan houden.
Waarom?
Omdat ik in afgelopen jaren getuige ben geweest van vele ‘coming outs’ en wat dat met mensen doet. Er is veel schaamte op ‘anders zijn’ en nog meer als onduidelijk is wat de bron daarvan is. Enerzijds verlangen we als mens naar erbij horen (dus niet afwijken) en anderzijds naar uniciteit. Dus een label biedt nogal wat risico.
Gedoe én opluchting
Toen in ons gezin een aantal labels, zoals hoogsensitiviteit, dyslexie en hoogbegaafdheid binnenkwam, deed dat wel wat met ons. De weg er naartoe was pittig en ging gepaard met veel gedoe en emoties.
De uiteindelijke conclusie bracht naast veel stof tot nadenken ook opluchting. Duidelijkheid over het waarom van ons denken en voelen, een ieders (school)geschiedenis. Ook creëerde het meer wederzijds begrip voor onze individuele behoeften en manier van zijn.
Waren daarmee alle problemen opgelost?
Neen… maar het anders-zijn is wel veel meer bespreekbaar geworden: in het gezin, op school, in het werk, in vriendschappen en relaties.
To label
Ik zie dit proces ook bij het grootste deel van mijn coachees gebeuren. Eerst de angst van en schaamte voor het gloren of hebben van een neurodivergent label. Daarna de opluchting, duidelijkheid en de zelfwaardering die het biedt (mits de diagnose/classificatie echt samenvalt met hoe de persoon zichzelf ervaart).
Soms gaan daar jaren overheen. En soms willen mensen niks van labels weten. Prima, dat is helemaal in orde.
Terminologie
Ik ben meer fan van de generieke term neurodiversiteit. Veel vormen van neurodiversiteit / labels hebben overlap in de grondtoon en manifestatie. Daarbij komt dat misdiagnoses op de loer liggen (vooral als ze niet uit observatie en onderzoek voortkomen) wat de situatie vaak erger maakt dan beter.
Een overkoepelende term biedt taal met een groot veld van mogelijkheden en tegelijkertijd van grenzen en afbakening.
Or not to label
Wat zeggen mijn coachees over (het hebben van) een label?
- De puzzelstukjes vallen in elkaar, zowel van ooit als nu, een gevoel van thuiskomen
- Ik baal van de stigma’s, maar het helpt me wel om mezelf beter te begrijpen
- Ik snap mezelf zoveel beter en kan nu echt inzetten op mijn talent in plaats van me blind te staren op al het gedoeHet was echt een proces van ‘uit de kast komen’!
- Ik wil het label niet, maar wel de toegang tot de hulp en medicatie die het me verschaft
- Wat een opluchting, eindelijk heb ik taal om uit te leggen hoe ik in elkaar zit en wat ik nodig heb
Praten over je label
‘Dat ga ik echt niet doen’, hoor ik vaak in mijn coachpraktijk. Snap ik. Angst en Schaamte staan op het toneel. Been there, done that en overkomt mij ook nog regelmatig. Ik vertel het ook niet te pas en te onpas, maar meer functioneel. Dus wat kun je doen?
Praten is onvermijdelijk, wil je in verbinding zijn met anderen. Daarin zijn er vele wegen naar Rome. Ben je niet zo senang met een label, hou het dan bij de wijze waarop het (gedrag) zich laat zien in de praktijk, bijvoorbeeld:
- ik ben een snelle en complexe denker waardoor ik af en toe de aansluiting met de ander verlies
- als ik vaak hetzelfde werk moet doen, raak ik snel verveeld
- ik heb veel prikkels en afwisseling nodig om mijn aandacht erbij te houden
- ik word gek in een kantoortuin, kan ik een koptelefoon opzetten en me af en toe terugtrekken in een afgesloten ruimte?
- etc.
Kun je makkelijk uit de voeten met je label? Own it! Vertel wat er bij jou speelt, wat je nodig hebt en wat mensen wel/niet van je kunnen verwachten.
Doe dit vooral als je ook werkelijk een diagnose of classificatie hebt gekregen van een behandelaar. Heb je die niet? Geef dan aan dat je zelf een vermoeden hebt en/of dat je je herkent in een bepaald label. Ook prima, het gaat erom dat je het werk en je leven aangenamer kunt maken door erover te praten op een manier die bij jou past.
Tot slot
Ik heb baat bij het weten hoe mijn brein werkt en op bepaalde vlakken anders is dan een neurotypisch brein. Niet omdat anders zijn nou zo tof is, of om in de polarisatie te komen. Wel omdat ik nu meer rust ervaar.
Voor mij is neurodivergentie niet iets wat ik ‘heb’, maar wie ik ‘ben’. In mijn hele doen en laten. Vergis je niet: het is niet voortdurend feest… en hoe meer ik mezelf aanneem, hoe meer ik echt kan zijn wie ik ben. Met alles erop & eraan. En dat wat ik aanneem van mezelf, kan ik doorgeven. Aan mijn kinderen en in mijn werk aan mijn coachees.
Toe aan een deep dive in je brein?
Neurodiversiteit is in mijn coachpraktijk aan de orde van de dag. Nagenoeg al mijn coachees hebben er iets mee. We hebben een radar voor elkaar en trekken elkaar aan, geloof ik. Ik ben geen behandelaar/therapeut, wel een coach. Ik werk met jou en jouw behoefte om jezelf beter te leren kennen in je anders-zijn. Psycho-educatie maakt deel uit van de coaching, maar bovenal veel zelfonderzoek. Zodat jij de handvatten krijgt om je talenten op de voorgrond te zetten en het ‘gedoe’ in proportie te houden.
Meer weten? Neem vrijblijvend contact met mij op. Kijken we samen wat jij graag wilt en ik voor je kan betekenen.
